38. İstanbul Film Festivali’nde akılda kalanlar
Oya Kotan | 3.05.2019
Geçtiğimiz 38 yıl içinde 5 bin 500’e yaklaşan film ve 4 milyonu aşkın izleyicinin takip ettiği İstanbul Film Festivali, 1982 yılından bugüne sinema severlerin büyük bir ilgiyle beklediği ve takip ettiği bir etkinlik olarak varlığını sürdürüyor. Gerek dünya sinemasına damga vurmuş olan kült filmlerin gösterimi ile, gerekse ünlü yönetmenlere saygı niteliğinde yaptıkları çalışmalara odaklanmasıyla, en önemlisi de genç kuşakların üretimlerine yer vermesi ile genç sinemacıların teşvik edilmesi açısından önemli bir misyon üstlendiğini söylemek lazım.
Film haftasından İstanbul Film Festivali’ne
Bu yıl 38’inci kez düzenlenen İstanbul Film Festivali’nin tarihçesi 1982 yılına uzanıyor. İstanbul Festivali kapsamında gerçekleştirilen etkinlik, ‘Sanatlar ve Sinema’ temalı 6 filmin gösterildiği bir ‘film haftası’ olarak düzenleniyor. Bir yıl sonra ise yine İstanbul Festivali çerçevesinde ‘Uluslararası İstanbul Sinema Günleri’ adı altında bir ay boyunca sinemaseverlere 36 yabancı film sunuluyor.
1984 yılından sonra ‘Sinema Günleri’ adıyla nisan aylarında düzenlenen ayrı bir etkinlik olan festivale, 1985 yılında, Şakir Eczacıbaşı’nın önayak olmasıyla programa biri uluslararası diğeri ulusal olmak üzere iki yarışmalı bölüm ekleniyor ve burada ilk kez Michael Radford’un ‘1984’ adlı filmine ‘Altın Lale’ ödülü veriliyor. 1989 yılı başında Sinema Günleri, Uluslararası Film Yapımcıları Dernekleri Federasyonu tarafından ‘özel konulu, yarışmalı festival’ kategorisinde tanınarak dünyanın önde gelen festivalleri arasına giriyor ve ‘İstanbul Film Festivali’ adını alıyor.
2007 yılında, ‘Sinemada İnsan Hakları’ bölümü yarışmalı bir bölüm haline geliyor ve içerdiği filmlerden birine Avrupa Konseyi Film Ödülü (FACE); festivalin kurucularından olan İKSV Yönetim Kurulu Başkanı Şakir Eczacıbaşı’nın vefatıyla birlikte, 2010 yılından itibaren, Şakir Eczacıbaşı anısına ‘Uluslararası Yarışma Altın Lale Ödülü’; yine ilk kez 2013 yılında, genç yaşta kaybettiğimiz yönetmen, senarist ve yapımcı Seyfi Teoman anısına ‘Seyfi Teoman En İyi İlk Film Ödülü’; 2015 yılında ise belgesel sinemayı ve belgeselcileri desteklemek amacıyla Türkiye Sineması bölümünde belgesel kategorisinde ve 2016 yılında kısa film kategorisinde ödül verilmeye başlanıyor.
Festivalin 25’inci yılı olan 2006 yılında Avrupa’dan ve Türkiye’den yapımcı, yönetmen, senarist ve kurum temsilcilerini bir araya getirerek ortak yapımlar için zemin hazırlamayı amaçlayan ‘Köprüde Buluşmalar’ı başlıyor. Ardından 2008’de Uzun Metrajlı Film Projesi Geliştirme Atölyesi, 2011’deTürkiye-Almanya Ortak Yapım Geliştirme Fonu, 2012’de Work in Progress Atölyesi, 2016 yılında da komşu ülkelerden sinemacılarla ilişkilere ivme kazandırmak amacıyla ‘Komşular’ adlı platform çalışmaları başlatılıyor.
Her yıl yüzbinlerce sinema severin takip ettiği Türkiye’deki en kapsamlı ve en büyük film festivali olan İstanbul Film Festivali’nde özel ve tematik bölümlerin yanı sıra, dünya klasikleri, retrospektifler, canlı müzik eşliğinde sessiz film gösterimleri, canlandırma sineması ve belgesellerin yer aldığı 200’ü aşkın film gösteriliyor.
İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın (İKSV) bu yıl düzenlediği 38. İstanbul Film Festivali, her zaman olduğu gibi bu yıl da sinemaseverlerin büyük bir ilgisiyle gerçekleştirildi. 5-18 Nisan 2019 tarihleri arasında yapılan İstanbul Film Festivali’nin açılışı, 4 Nisan’da Uniq İstanbul’da yapılan görkemli bir gala ile başladı. Bu yılki festivalin açılışı, yönetmenliğini ‘Fransız tiyatrosunun prensi’ lakaplı genç deha, dramaturg, oyuncu ve oyun yazarı Alexis Michalik’in yaptığı ve Edmond Rostand’ın şanı yüzyılları aşan oyunu, ünlü Cyrano de Bergerac’ın ortaya çıkış hikâyesini anlatan ‘Edmond’ filmi ile başladı. ‘Edmond’un Fransız oyuncuları Thomas Solivérès ile Lucie Boujenah da filmi sunmak üzere festivalin açılış töreninde yer aldı.
45 ülke 187 yönetmen 186 film
Kuşkusuz her yıl olduğu gibi bu yıl da festival takipçileri tarafından en çok merak edilen konuların başında hem dünya sinemaları hem de Yeşilçam için hangi usta yönetmenin, oyuncuların ve filmlerin öne çıkacağı yönündeydi. Dünya sinemasının en yeni örneklerinden kült yapıtlara, usta yönetmenlerin son filmlerinden yeni keşiflere ve gizli kalmış hazinelere ışık tutan İstanbul Film Festivali kapsamında bu yıl, 45 ülkeden 187 yönetmenin 175 uzun metrajlı ve 11 kısa filmden oluşan toplam 186 filmi gösterime sunuldu. Zengin bir program sunan festivalde; ‘Uluslararası Yarışma’ kategorisinde 12, ‘Sinemada İnsan hakları Yarışması’ kategorisinde 10, ‘Ulusal Yarışma’ kategorisinde 9 yarışma içi, 4 yarış dışı, ‘Ulusal Belgesel Yarışması’ kategorisinde 11 yarışma içi, 1 yarışma dışı, ‘Galalar’ kategorisinde 12, ‘Dünya Festivallerinden’ kategorisinde 26, ‘Genç Ustalar’ kategorisinde 14, ‘Belgesel Kuşağı’nda 16, ‘Mayınlı Bölge’ kategorisinde 9, ‘Antidepresan’ kategorisinde 7, ‘Musikişinas’ kategorisinde 8, ‘Nerdesin Aşkım?’ kategorisinde 8, ‘Çiçek İstemez’ kategorisinde 11, ‘Başyapıt Fabrikası: Kubrick’ kategorisinde 13, ‘Cinemania’ kategorisinde 10 tane film gösteriminin yanı sıra konuk yönetmen ve oyuncuların katılımıyla sohbetler, atölyeler, konserler ve özel etkinlikler de yer aldı.
Kubrick filmlerine bakış
Bu yıl ‘Başyapıt Fabrikası’ kategorisinde, Amerikalı yönetmen, senarist, yapımcı, fotoğrafçı ve sinematograf Stanley Kubrick sinemasına bir bakış atıldı. Ve usta yönetmenin ‘Spartaküs’, ‘Lolita’, ‘Otomatik Portakal’, ‘Full Metal Jacket’, ‘Gözleri Tamamen Kapalı’ gibi 1953 yılından bu yana yaptığı 13 filmden oluşan örnek yapımlarına yer verildi.
Film gösterimlerinin yanı sıra söyleşiler, atölyeler, konserler ve özel etkinliklerin de yapıldığı festivalin bu yılki ‘Sinema Emek Ödülü’; yıllardır film kültürü ve kolektif sinema belleğini savunan, 1960’ların sonlarında Türk Sinematek Derneği’nin kurucuları arasında yer alan, Kadıköy Sinematek/Sinemaevi projesinin tasarımcısı ve yöneticisi, izleyiciye sinema sevgisini aşılama heyecanını hiç kaybetmemiş sinema dostu, akademisyen Jak Şalom’a verildi.
Göksel Arsoy ve Selda Alkor’a ‘Onur Ödülü’
38. İstanbul Film Festivali’nde iki onur ödülü verildi. 1958’den bu yana yüzü aşkın yapımla Yeşilçam’a star sistemini getiren Türk sinemasının ‘Altın Çocuğu’ Göksel Arsoy ve 1965’te başladığı kariyerine oynadığı yüzlerce filmde canlandırdığı farklı karakterlerle hayat vererek, hem eski neslin hem de yeni neslin gönlünde taht kuran Selda Alkor; sanat yaşamlarında gösterdikleri performanstan ötürü ‘Sinema Onur Ödülü’ne layık görüldüler.
Şerif Gören’e ‘Yaşam Boyu Başarı Ödülü’
Festivalin ‘Yaşam Boyu Başarı Ödülü’ ise, sinemaya 1962 yılında kurgucu olarak başlayan ve yüzlerce filmde asistanlık yapan, ilk filmi ‘Endişe’ ile En İyi Yönetmen ve En İyi Film dahil altı ödül kazanan; sinemamıza yönetmen olarak Altın Palmiye dahil 11 Uluslararası Ödül kazandıran, 23 ulusal ödül kazanan, yakın tarih sinemacısı olarak toplumsal ve ekonomik nedenlerle insanımızın değişimini, kültürel çatışmaları beyazperdeye aktaran, doğa-insan çatışmasını sinemaya en iyi aktaran ve 1994’te Amerikalı filmiyle Türk sinemasına yeni bir soluk getiren Şerif Gören’e sunuldu.
52 film yarıştı
Festival çerçevesinde bu yıl, ‘Uluslararası Yarışma’, ‘Ulusal Yarışma’, ‘Sinemada İnsan Hakları’, ‘Ulusal Belgesel’ ve ‘Ulusal Kısa Film Yarışması’ olmak üzere beş başlık altında 52 film yarışa girmiş oldu. Festivalde gösterilen Türkiye yapımı 6 kurmaca film, genç yaşta kaybettiğimiz yönetmen ve yapımcı Seyfi Teoman anısına 2013 yılından bu yana verilen ‘Seyfi Teoman En İyi İlk Film Ödülü’ için yarıştı.
Türkiye’de sinemanın gelişimini teşvik etmeye, Türk sinemasının uluslararası alanda tanıtımına katkıda bulunmaya ve kaliteli yapımların ülkemizde ticari gösterime girmesine aracılık etmeyi amaç edinen İstanbul Film Festivali, EURIMAGES gibi uluslararası kurum ve kuruluşların Türk sinema endüstrisi ile tanışmasına da öncülük ediyor.
Türkiye’nin en köklü ve en etkili uluslararası sinema etkinliği olan İstanbul Film Festivali, 38 yıllık tarihi süresince aralarında Catherine Deneuve, Gérard Depardieu, John Malkovich, Sophia Loren, Bernardo Bertolucci, Emir Kusturica, Elia Kazan gibi yurtdışından birçok yabancı sinemacı, oyuncu ve yapımcıyı da konuk etti.
1982 yılından bugüne İstanbul Film Festivali, sinema severlerin büyük bir ilgiyle beklediği ve takip ettiği bir etkinlik olarak varlığını sürdürüyor. Gerek dünya sinemasına damga vurmuş olan kült filmlerin gösterimi ile, gerekse ünlü yönetmenlere saygı niteliğinde yaptıkları çalışmalara odaklanmasıyla, en önemlisi de genç kuşakların üretimlerine yer vermesi ile genç sinemacıların teşvik edilmesi açısından önemli bir misyon üstlendiğini söylemek lazım.
38. İSTANBUL FİLM FESTİVALİ FİLM KATEGORİLERİ
Galalar
Hepsi Gerçek /Kenneth Branagh / İngiltere
High Life / Claire Denis / Fransa, Almanya, İngiltere, Polonya, ABD
Beyaz Karga / Ralph Fiennes / İngiltere-Fransa
Sokağın Dili Olsa / Barry Jenkins / ABD
Greta / Neil Jordan / İrlanda, ABD
Destroyer / Karyn Kusama / ABD
Gloria Bell / Sebastián Lelio / Şili, ABD
Edmond / Alexis Michalik / Fransa, Belçika
Yüzleşme /François Ozon / Fransa
Yabancıların Nezaketi / Lone Scherfig / Danimarka, Kanada, İsveç, Fransa, Almanya, İngiltere
Adaletsiz / S. Craig Zahler / Kanada, ABD
Hakan: Muhafız (Sezon 2 Bölüm 1-2) / Umut Aral / Türkiye
Başyapıt Fabrikası: Kubrick
Korku ve Arzu (1953)
Katilin Busesi (1955)
Son Darbe (1956)
Zafer Yolları (1957)
Spartacus (1960)
Lolita (1962)
Dr. Garipaşk (1964)
2001: Uzay Macerası (1968)
Otomatik Portakal (1971)
Barry Lyndon (1975)
Cinnet (1980)
Full Metal Jacket (1987)
Gözleri Tamamen Kapalı (1999)
Uluslararası Yarışma
Sınır / Ali Abbasi (İsveç, Danimarka)
Nebula / Tarık Aktaş (Türkiye)
Ağaçlardan Bahsetmek / Suhaib Gasmelbari (Sudan, Fransa, Çad)
Yem / Mark Jenkin (İngiltere)
Diane / Kent Jones (ABD)
Sinek Kuşu / Bora Kim (Güney Kore)
Kırmızı / Benjamin Naishtat (Arjantin, Belçika, Brezilya, Almanya, Fransa, İsviçre)
Dünyanın Sınırında / Guillaume Nicloux (Fransa, Belçika)
Lanetli Kumaş / Peter Strickland (İngiltere)
Canım / Yaser Talebi (İran)
Aether / Rûken Tekeş (Türkiye, İtalya)
Gözü Kara / Ivan I. Tverdovsky (Rusya, Litvanya, İrlanda, Fransa)
Sinemada İnsan Hakları Yarışması
Aralık’ta /Enrique Castro Ríos (Panama, Kolombiya)
Damien Dünyayı Değiştirmek İstiyor / Xavier De Choudens (Fransa)
Hayattan Bir Gün Daha / Raúl De La Fuente & Damian Nenow (Polonya, İspanya, Almanya, Macaristan)
Melekler Işıktan Yaratılmıştır / James Longley (ABD, Danimarka, Norveç)
#DİŞİL HAZ / Barbara Miller (İsviçre, Almanya)
Dünya Yanarken Ne Yapacaksın? / Roberto Minervini (İtalya, ABD, Fransa)
Marighella / Wagner Moura (Brezilya)
Joy / Sudabeh Mortezai (Avusturya)
Angelo / Markus Schleinzer (Avusturya, Lüksemburg)
Saf / Ali Vatansever (Türkiye, Almanya, Romanya)
Ulusal Yarışma
Nebula / Tarık Aktaş
Kız Kardeşler / Emin Alper
Aden / Barış Atay
Kardeşler / Ömür Atay
Güvercin Hırsızları / Osman Nail Doğan
Görülmüştür / Serhat Karaaslan
İçerdekiler / Hüseyin Karabey
Saf / Ali Vatansever
Yuva / Emre Yeksan
Yarışma Dışı
Kader Postası / Elif Akarsu Polat, Çiğdem Bozalı
Arada / Ali Kemal Çınar
Suç Unsuru / Süleyman Arda Eminçe
Son Çıkış / Ramin Matin
Ulusal Belgesel Yarışması
Meleklerin Koruyucusu / Ensar Altay
Tanrı Göçmen Çocukları Sever mi Anne? / Rena Lusin Bitmez
Şehitler / Köken Ergun
Yaz Kış Demeden / Zeynep Güzel
Köpek Filmi / Cem Hakverdi
Bulutlar / Osman Nuri İyem
Kâzım / Dilek Kaya
Gulyabani / Gürcan Keltek
Baştan Başa / Aylin Kuryel, Fırat Yücel
Vargit Zamanı / Orhan Tekeoğlu
Aether / Rûken Tekeş
Yarışma Dışı
Amina / Kıvılcım Akay
Dünya Festivallerinden
Irmak / Emir Baigazin / Kazakistan, Polonya, Norveç
Yuli / Icíar Bollaín / İspanya, Küba, İngiltere, Almanya
1968 / Tassos Boulmetis / Yunanistan
İmkânsız Aşk / Catherine Corsini / Fransa, Belçika
Durgun Nehir /Angelos Frantzis / Yunanistan, Fransa, Letonya
Piranhalar / Claudio Giovannesi / İtalya
Amanda / Mikhaël Hers / Fransa
Bay Jones / Agnieszka Holland / Polonya, Ukrayna, İngiltere
Odamda / Ulrich Köhler / Almanya, İtalya
Yola Devam / Joachim Lafosse / Belçika, Fransa
Eşanlamlılar / Nadav Lapid / Fransa, İsrail, Almanya
Peterloo / Mike Leigh / İngiltere
Başlangıçta / Philippe Lesage / Kanada
İlahi Aşk / Gabriel Mascaro / Brazilya, Uruguay, Danimarka, Norveç, Şili
Alfa / Brillante Mendoza / Filipinler
Bir Melek / Koen Mortier / Belçika, Hollanda,
Hangi Kadın / Safy Nebbou / Fransa
Melek / Luis Ortega / Arjantin, İspanya
Petra / Jaime Rosales / İspanya, Fransa, Danimarka
On Dört / Dan Sallitt / ABD
Nehir Kıyısındaki Otel / Hong Sangsoo / Kore
Evdeydim, Ama / Angela Shanelec / Almanya-Sırbistan
Joel / Carlos Sorin / Arjantin
Aşk 1: Köpek / Florin Şerban / Romanya, Polonya
Elveda Oğlum / Wang Xiaoshuai / Çin
Shadow / Zhang Yimou / Çin, Hong Kong
Genç Ustalar
Sevgili Oğlum / Mohamed Ben Attia / Tunus, Belçika, Fransa, Katar
Yanardağ / Roman Bondarchuk / Ukrayna, Almanya / 106’
Gerçek Aşk / Claire Burger / Fransa, Belçika
Oray / Mehmet Akif Büyükatalay / Almanya
Çiçekli Vadi / László Csuja / Macaristan
Oyunbozan / Nora Fingscheidt / Almanya
Hasatçılar / Etienne Kallos / Fransa, Güney Afrika, Yunanistan, İsviçre
Garson / Steve Krikris / Yunanistan
Biz Çakallar / Hanna Ladoul & Marco La Via / ABD
Yolluk / L’enkas / Sarah Marx / Fransa
Herkesi Şaşırtan Adam / Natasha Merkulova & Aleksey Chupov / Rusya, Fransa, Estonya
Canavarlar. / Marius Olteanu / Romanya
Doktorlar / David Roux / Fransa
Ölüler ve Diğerleri / João Salaviza & Renée Nader Messora / Brezilya, Portekiz
Belgesel Kuşağı
Çağımız / Matthieu Bareyre / Fransa
Faili Meçhul / Mads Brügger / Danimarka
Diğerlerinin Sessizliği / Almudena Carracedo & Robert Bahar / İspanya
Hayal-et / Johanna Domke & Marouan Omara / Almanya, Mısır
Gorbaçov’la Görüşme / Werner Herzog & Andre Singer / İngiltere, ABD, Almanya
İsviçreli Chris / Anja Kofmel / İsviçre, Hırvatistan, Almanya, Finlandiya
Aquarela / Viktor Kossakovsky / İngiltere, Almanya, Danimarka
El Pepe, Yüce Bir Yaşam / Emir Kusturica / Arjantin, Uruguay
Putin’in Tanıkları / Vitaly Mansky / Letonya, İsviçre, Çek Cumhuriyeti
Santiago, İtalya / Nanni Moretti / İtalya, Fransa, Şili
Aile Peşinde / Azadeh Mousavi, Kouroush Ataei / İran
Yenilgilerimiz / Jean-Gabriel Périot / Fransa
Banksy’yi Çalan Adam / Marco Proserpio / İtalya
Cirkus Rwanda / Michal Varga / Çek Cumhuriyeti, Slovakya
Çalışma (1968 – 2018) / César Vayssié / Fransa
Monrovia, Indiana / Frederick Wiseman / ABD
Mayınlı Bölge
Dağ / Rick Alverson / ABD
Deniz Şeytanı / Phuttiphong Aroonpheng / Tayland, Fransa, Çin
Mahvol, Mahluk, Mahvol / Alejandro Fadel / Arjantin, Fransa, Şili
Okul Çıkışı / Sébastien Marnier / Fransa
Sonuçlar / Darko Stante / Slovenya, Avusturya
Rüzgâr / Emma Tammi / ABD
Kazı / Andy & Ryan Tohill / İrlanda, İngiltere
Sargasso Denizi Mucizesi / Syllas Tzoumerkas / Yunanistan, Almanya, Hollanda, İsveç
Büyü / Brendan Walter / ABD
Antidepresan
Bakın Nasıl Kıvırıyoruz / Michel Blanc / Fransa
Karakol / Quentin Dupieux / Fransa
Başyapıtım / Gaston Duprat / Arjantin, İspanya
Sadık Bir Adam / Louis Garrel / Fransa
Gözbebeğim / Jeanne Herry / Fransa, Belçika
Yeni Yılın Kutlu Olsun, Colin Burstead / Ben Wheatley / İngiltere
Tel Aviv Alev Alev / Sameh Zoabi / Lüksemburg, Fransa, İsrail, Belçika
Musikişinas
Bir Zamanlar Normaldim / Jessica Leski / Avustralya, ABD
Leyla Gencer: La Diva Turca / Selçuk Metin
A Dog Called Money / Seamus Murphy / İrlanda, İngiltere
Performance / Nicolas Roeg, Donald Cammell / İngiltere
Piazzolla, Köpekbalığı Yılları / Daniel Rosenfeld / Arjantin, Fransa
Bugünün Senfonisi / Johannes Schaff / Almanya
Saz / Saz - Stephan Talneau / Almanya
Nerdesin aşkım?
Sarışın / Marco Berger / Arjantin
Sarsıntı / Jayro Bustamente / Guatemala, Fransa
José / Li Cheng / Guatemala, ABD
Elisa & Marcela / Isabel Coixet
Yeşil Gezegenden Kısa Bir Hikâye / Santiago Loza / Arjantin, Brezilya, Almanya, İspanya
Sócrates / Alex Moratto / Brezilya
Vahşi / Camille Vidal-Naquet / Fransa
Çiçek İstemez
Oda Hizmetçisi / Lila Avilés / Meksika
Sofia / Meryem Benm’Barek / Fransa, Katar
Nefes / Arturo Castro Godoy / Arjantin
Bu Her Şeyi Değiştirir / Tom Donahue / ABD
En Sevdiğim Kumaş / Gaya Jiji / Fransa, Almanya, Türkiye
Kaygan Zemin / Marie Kreutzer
Üçüncü Eş / Ash Mayfair / Vietnam
Alice T. / Radu Muntean / Romanya, Fransa, İsveç
Bir Gün / Zsófia Szilágyi / Macaristan
Onun Adı Petrunia / Teona Strugar Mitevska / Makedonya, Belçika, Fransa, Hırvatistan, Slovenya
Cinemania
Elveda / Tunç Başaran / Türkiye
Konformist / Bernardo Bertolucci / İtalya, Fransa, Almanya
Gece Bekçisi / Liliana Cavani / İtalya
Orson Welles’in Gözleri / Mark Cousins / İngiltere
Halıcı Kız / Muhsin Ertuğrul
İş / Ermanno Olmi / İtalya
Memory / Alexandre O. Philippe / ABD
Rosemary'nin Bebeği / Roman Polanski / ABD
Sıçan Avcısı /Lynne Ramsay / İngiltere-Fransa
Şafak Bekçileri / Halit Refiğ
